کنتاکتورها کلیدهای الکترومغناطیسی بوبین دار هستند که مهمترین جز، مدارهای فرمان و قدرت الکنریکی را تشکیل می دهند. کنتاکتور با استفاده از خاصيت الکترومغناطيسی مانند رله ها تعدادى کنتاکت را به يکديگر وصل يا از يکديگر جدا مى کند. از اين خاصيت جهت قطع و وصل و يا تغيير اتصال مدار استفاده مى شود.
اين کليد از دو هسته به شکل U يا E که يکى ثابت و ديگرى متحرک است تشکيل مى شود. در ميان هسته ى ثابت يک بوبين يا سيم پيچ قرار دارد. وقتى بوبين به برق متصل مى شود با استفاده از خاصيت مغناطيسى، نيروى کششى فنر را خنثی مى کند و هسته ى فوقانى را به هسته ى تحتانى اتصال مى دهد و باعث مى شود که تعدادى کنتاکت عايق شده از يکديگر به ترمينال هاى ورودى و خروجى کليد متصل شود و يا باعث گردد کنتاکت هاى بسته کنتاکتور باز شوند.
در صورتى که مدار تغذيه ى بوبين کنتاکتور قطع شود، در اثر نيروى فنرى که داخل کليد قرار دارد هسته ى متحرک دوباره به حالت اوّل باز میگردد.
کنتاکتور براى جريان هاى DC و AC ساخته مى شود. تفاوت اين دو نوع کنتاکتور در آن است که در کنتاکتورهاى AC از يک حلقه ى اتصال کوتاه (حلقه فراژه) براى جلوگيرى از لرزش حاصل از فرکانس برق استفاده مى گردد. ولتاژ تغذيه ى بوبين کنتاکتورها متفاوت است و از ۲۴ تا ۳۸۰ ولت ساخته مى شود. در اکثر کشورهاى صنعتى براى حفاظت بيش تر، تغذيه ى بوبين کنتاکتورها را زير ولتاژ حفاظت شده ( ۶۵ ولت) انتخاب مى کنند و يا براى تغذيه ى مدار فرمان، ترانسفورماتور مجزاکننده به کار مى برند.
کنتاکت های اصلی :
در مدار قدرت استفاده شده و با اعداد (1,3,5) برای ورودی سه فاز و با اعداد (2,4,6) برای خروجی سه فاز نشان داده می شوند.کنتاکتهای اصلی را با حرف H نشان می دهند.
کنتاکت های کمکی یا فرعی :
در مدار فرمان استفاده شده و با اعداد دو رقمی نشان داده می شوند، کنتاکت های کمکی باز دارای اعداد (3,4) و کنتاکت های کمکی بسته دارای اعداد (1.2) هستند.
- تیغه های کمکی باز را با Normally Open) NO– در حالت عادی باز) یا با S (Schlisser)نشان می دهند.
- تیغه های کمکی بسته را با Normally Close) NC– در حالت عادی بسته) یا با O–Offenerنشان می دهند.
مزاياى استفاده از کنتاکتورها
کنتاکتورها نسبت به کليدهاى دستى صنعتى مزايايى به شرح زير دارند:
- مصرف کننده از راه دور کنترل مى شود.
- مصرف کننده از چند محل کنترل مى شود.
- امکان طراحى مدار فرمان اتوماتيک براى مراحل مختلف کار مصرف کننده وجود دارد.
- سرعت قطع و وصل کليد زياد و استهلاک آن کم است.
- از نظر حفاظتى مطمئن ترند و حفاظت مناسب تر و کامل تر دارند.
- عمر مؤثرشان بيش تر است.
- هنگام قطع برق، مدار مصرف کننده نيز قطع میشود و به استارت مجدد نياز پيدا میکند؛ در نتيجه از خطرات وصل ناگهانى دستگاه جلوگيرى مى گردد.
شناخت مشخصات فنى کنتاکتور
نوع کنتاکتور: با توجه به نوع مصرف کننده و شرايط کار، کنتاکتورها قدرت و جريان عبورى مشخصى براى ولتاژهاى مختلف دارند. بنابراين، بايد به جدول و مشخصات کنتاکتور توجه کافى مبذول کرد و انتخاب کنتاکتور را منطبق بر مشخصات موردنياز قرار داد. براى اتصال مصرف کننده به شبکه بايد از کليد يا کنتاکتورى با مشخصات مناسب استفاده کرد که کنتاکت هاى آن تحمل جريان راه اندازى و جريان دائمى را داشته باشد. هم چنين در صورت اتصال کوتاه، جريان لحظه اى زيادى که ازمدار عبور مى کند و يا جرقه اى که هنگام قطع مدار ايجاد مى شود، صدمه اى به کليد نزند.
به اين منظور و براى اين که بتوانيم پس از طراحى مدار، کنتاکتور مناسب را براى اتصال مصرف کننده به شبکه انتخاب کنيم، بايد با مقادير نامى مربوط به کنتاکتور آشنا شويم.