احتمالا بیشتر از کل انواع موتورها از موتورهای القایی AC تک فاز استفاده می شود. منطقی است که موتورهای دارای کمترین گرانی و هزینه نگهداری بیشتر استفاده شود، موتور القایی AC تک فاز بهترین مصداق این توصیف است. آن طور که از نام آن برمی آید این نوع از موتور تنها یک سیم پیچ (سیم پیچ اصلی) دارد و با یک منبع تغذیه تک فاز کار می کند. در تمام موتورهای القایی تک فاز روتور از نوع قفس سنجابی است.
موتور القایی تک فاز خود راه انداز نیست. هنگامی که موتور به یک تغذیه تک فاز متصل است سیم پیچ اصلی دارای جریانی متناوب می شود. این جریان متناوب میدان مغناطیسی ای ضربانی تولید می کند . به سبب القا، روتور تحریک می شود. چون میدان مغناطیسی اصلی ضربانی است تورکی که برای چرخش موتور لازم است بوجود نمی آید و سبب ارتعاش روتور و نه چرخش آن می شود. از این رو موتور القایی تک فاز به دستگاه آغاز گری نیاز داردکه می تواند ضربات آغازی را برای چرخش موتور تولید کند.
شرط راه اندازی موتورهای تکفاز : موتورهای تکفاز دارای دو سیم پیچ اصلی و کمکی هستند که با اختلاف فاز مکانی 90 درجه الکتریکی در استاتور جاسازی شده اند و با بکار بردن تدابیری، بین جریان های این دو سیم پیچ، اختلاف فاز زمانی 90 درجه ایجاد می شود که عامل بوجود آمدن میدان دوار می باشد .
انواع موتورهای تکفاز :
1- موتور تکفاز با راه انداز مقاومتی :
مقاومت اهمی سیم پیچ کمکی بیشتر از سیم پیچ اصلی است . سیم پیچ کمکی بعد از راه اندازی موتور به طور خودکار از مدار خارج می شود . در ابتدای راه اندازی به علت جریان زیاد، رله جذب شده و پس از راه اندازی، با کم شدن جریان، رله قطع می شود و سیم پیچ کمکی از مدار خارج می شود .
کاربرد : در کولرهای آبی، یخچال های خانگی و پمپ ها
استفاده از این موتورها در کاربریهایی که به دوره های خاموش و روشن و گشتاور زیاد نیاز دارند مناسب نیست.
2- موتور تکفاز با خازن راه انداز (موقت) :
با قرار دادن خازن موقت بصورت سری در مسیر سیم پیچ کمکی، جریان سیم پیچ کمکی نسبت به جریان سیم پیچ اصلی پیش فاز می شود . پس از آن که دور موتور به 75 درصد دور نامی رسید، سیم پیچ کمکی توسط کلید گریز از مرکز، از مدار خارج می شود .
کاربرد : در کمپرسورها، ماشین لباسشویی
3- موتور تکفاز با خازن دایم :
کاربرد : پنکه های رومیزی، موتور لباسشویی، پمپ آب
4- موتور تکفاز با خازن دایم و موقت :
C1 خازن دایم (روغنی)
C2 خازن راه انداز یا موقت (الکترولیتی) ظرفیت بیشتر
کاربرد : در یخچال های صنعتی، کمپرسورها، بالابرها
5- موتور تکفاز با قطب چاکدار :
برای تولید میدان گردان، سر قطب موتور به دو قسمت تقسیم شده است. قسمت اصلی یا بدون چاک و قسمت چاکدار جهت چرخش روتور به طرف چاکدار می باشد .
کاربرد : در موتورهای ضعیف مانند هواکش و پمپ آب کولر
6- موتور اونیورسال :
موتوری است که ممکن است با جریان مستقیم و یا متناوب تغذیه شود و ساختمان این موتور مانند ساختمان موتور DC سری می باشد . سرعت بی باری آن زیاد و در حدود 20000 دور در دقیقه است . معمولا با تغییر دادن دو سر آرمیچر در موتورهای اونیورسال جهت چرخش عوض می شود .
کاربرد : جارو برقی، مخلوط کن، دریل
7- موتور سه فاز تبدیلی به تکفاز :
با استفاده از یک خازن مناسب می توان موتور سه فاز را توسط جریان تک فاز راه اندازی کرد .
ظرفیت مناسب خازن : برای یک اسب بخار (1 HP) باید از خازن با ظرفیت 50 میکروفاراد و برای یک کیلو وات از خازن با ظرفیت 70 میکرو فاراد استفاده کرد.
تغییر جهت موتور تکفاز القایی : با عوض کردن دو سر سیم پیچ اصلی یا سیم پیچ کمکی، جهت چرخش موتور تغییر می کند ولی معمولا دو سر سیم پیچ کمکی را عوض می کنند .
