فيوزها
برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی از قبیل سیم ها ، کابل ها ، کابل ها ، دستگاه های اندازه گیری، ترانسفور ماتورها، ماشین های الکتریکی و دیگر مصرف کننده ها در برابر اتصال کوتاه و جریان اضافی یا اضافه بار ، و همچنین تامین ایمنی در صورت اتصال کوتاه بین فاز و نول از وسیله ای به نام فیوز استفاده می شود .
فیوز یک وسیله حفاظتی است که در ابتدای مسیر جریان فازهای مختلف یک مدار الکتریکی ، به صورت سری قرار می گیرد .
فیوزها بر حسب مقدار ولتاژ و مکانیزم عمل :
- فیوز حرارتی ذوب شونده یا فیوز فشنگی
- فیوز آلفا یا اتوماتیک
- فیوز مینیاتوری
- فیوز کاردی یا چاقوئی
- فیوز شیشه ای
- فیوز کارتریج
فیوز حرارتی ذوب شونده یا فیوز فشنگی :
فیوزهای فشنگی از سه بخش پایه فیوز ، بدنه استوانه ای یا فشنگ و کلاهک شیشه دار تشکیل شده اند.در داخل بدنه استوانه ای یا همان فشنگ نوار فلزی ذوب شونده که از جنس آلیاژ مخصوص و گاهی از جنس نقره است قرار می گیرد.اطراف این نوار را از کوارتز فشرده پر می کنند که باعث خنک شدن سیم ذوب شونده و جلو گیری از ایجاد جرقه در داخل فیوز می گردد تا هنگام عبور جریان، سیم بیش از اندازه گرم نشود.
* ترمیم فیوز فشنگی پس از ذوب شدن سیم حرارتی آن ، خلاف مقررات ایمنی است.
فيوز آلفا ( اتوماتيک ) :
فيوز اتوماتيک يا آلفا نوعى فيوز خودکار است که عبور جريان بيش از حد مجاز از آن باعث قطع مدار مى شود؛ اما مى توان دوباره شستى آن را به داخل فشرد تا ارتباط برقرار گردد. بعضى از فيوزهاى خودکار دو عمل جريان زياد و بار زياد را در مدارها کنترل مى کنند؛ اما پس از قطع شدن، بايد پس از مدت کمى دوباره شستى مربوط به آن را فشار داد تا مدار را وصل کند به عبارتی این فیوزها یکبار مصرف نیستند .
* در فيوزهاى اتوماتيک دو عنصر مغناطيسى و حرارتى وجود دارد. اولى اتصال کوتاه يا جريان زياد و دومى (بى متال) بار زياد (افزايش جريان تدريجى) را قطع مى کند.
فيوز مينياتورى Miniature circuit breaker – MCB
نوعى فيوز اتوماتيک است که از نظر ساختمان داخلى به فيوز آلفا شباهت دارد و از سه قسمت رله مغناطيسى (رله جريان زياد زمان سريع برای قطع مدار در شرایط اتصال کوتاه)، رله حرارتى يا رله بى متال (رله جريان زياد تأخيرى برای قطع مدار در شرایط اضافه بار) و کليد تشکيل شده است. اين مجموعه را کليد مينياتورى نيز مى نامند.
* اين فيوزها در استاندارد VDEقديم با دو حرف L و G نامگذارى مى شدند که حرف L نشان دهنده ى فيوز تندکار و در مصارف روشنايى به کار می رفت و حرف G کندکار و در راه اندازى موتورها استفاده مى شد. امروزه در استاندارد IEC نوع تندکار با حرف B و نوع کندکار با حرفC نشان داده مى شود. اين فيوزها در انواع تک فاز و سه فاز ساخته مى شوند.
* فیوزهای مینیاتوری از رنج 2 تا 63 آمپر در بازار موجودند.
* فیوزهای مینیاتوری به صورت تکی ، دوتایی و سه تایی در بازار موجودند .
* برای نصب این فیوزها به ریل های مینیاتوری نیاز است .
* جریان نامی این فیوزها به همراه حرف L یا B (تندکار) و یا حرف G یا C ( کندکار) بر روی بدنه آن ها مشخص می شود و نیازی به کدهای رنگی ندارند .
مانند : B10 یا L10 که یک فیوز مینیاتوری تندکار با جریان نامی 10A است و یا C20یا G20 که یک فیوز مینیاتوری کندکار با جریان نامی20A می باشد .
فیوز کاردی یا چاقویی:
فیوز های کاردی یا چاقویی جزء فیوزهای فشار قوی هستند و برای حفاظت ترانسفورماتورهای توزیع و در انواع تابلوهای برق و در شبکه های با توان زیاد استفاده می شود.
نحوه فیوز بندی مدارات
برای اینکه یک سیستم حفاظتی در برابر خطرات و خطاهای احتمالی پیش آمده در مدار کارش را به موقع و سریع و بنحو احسن انجام داده قبل از اینکه به مدار آسیبی وارد شود باید با محاسبات دقیق فیوزها را انتخاب نمود تا ضریب اطمینان حفاظتی مدار افزایش یابد.به همین منظور در فیوزبندی مدارات الکتریکی مقدار جریان نامی فیوز را باید متناسب با جریان مصرف کننده انتخاب کرد و فیوز را در نقطه ی مناسبی در مدار نصب نمود تا هم خط و هم مصرف کننده را در برابر اتصال کوتاه وجریان اضافی محافظت نماید .رعایت نکات زیر مارا در این امر مهم یاری خواهد نمود.
در صورت انتخاب فیوزاز جداول استاندارد انتخاب فیوز،سیم ها همزمان در برابر بار اضافی و همچنین اتصال کوتاه محافظت میشوند . و درصورتی که بخواهیم از فیوز برای حفاظت سیم دربرابر اتصال کوتاه استفاده کنیم میتوانیم از فیوزی با جریان نامی تا سه شماره بالاتر نیز انتخاب کنیم.
در انشعابات درصورت کوچک شدن سطح مقطع سیم ها ،باید در محل انشعاب ،سیم با مقطع جدید را در مقابل بار اضافی و جریان اتصال کوتاه حفاظت نمود.(شکل زیر)و چنانچه طول سیم از دو متر کمتر باشد و در اطراف آن مواد قابل اشتعال مانند چوب وجود نداشته باشد میتون از حفاظت آن در برابر اضافه بار صرف نظر نمود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و کاملتر در مورد انواع فیوزها و نحوه فیوز بندی مدارات فایل زیر را دانلود کنید.
